Nog steeds beseffen we hoe kwetsbaar onze redders zijn
Het belang van het blijven herdenken van verdronken redders kwam duidelijk naar voren op KNRM-reddingstation Stellendam. Dit reddingstation verloor bijna 75 jaar geleden twee redders tijdens een noordwesterstorm. Tijdens de herdenking op 14 juni liepen de emoties bij de aanwezige familieleden van wijlen Bas de Blok en Herbert Grootenboer nog steeds hoog op. Zowel bij de kinderen die hun vader waren verloren, als bij hun kleinkinderen.
Het verlies van een dierbare valt altijd zwaar. Toch lijkt het verliezen van iemand die zich onbaatzuchtig inzet om anderen het leven te redden nog een extra lading te hebben. Zo ziet Piet Grootenboer (83) als de dag van gisteren hoe zijn vader wegrende, gedag riep en de deur achter zich dichttrok. Op weg naar de reddingboot voor een schip in nood. Hij zou nooit meer terugkeren. “Zijn lichaam is nooit teruggevonden, dus we hebben nooit echt afscheid kunnen nemen”, vertelt Piet geëmotioneerd. “Ik was 8 jaar toen hij verdronk. Het was voor mij niet te bevatten dat vader niet meer zou thuiskomen. Voor mijn moeder was het heel zwaar. Ze bleef achter met vijf zoons. We hebben mijn vader altijd levend gehouden door veel over hem te blijven vertellen. Een graf om bloemen te leggen ter nagedachtenis was er niet. Vandaag mochten we een krans leggen bij de herdenkingsplaquette op het reddingstation. Prachtig.”
Sinds een paar jaar herdenkt de KNRM het verlies van redders op een speciale manier op het getroffen reddingstation. Er bestaan op een aantal plaatsen wel herdenkingsmonumenten voor redders, maar dat is voor veel reddingstations ver weg en afstandelijk. Daarom is ervoor gekozen om op het getroffen reddingstation een plaquette ter nagedachtenis te plaatsen. Zo ook op deze voorjaarsdag in juni. Hier werd op 17 december 1949 de bemanning van reddingboot Koningin Wilhelmina gealarmeerd voor het schip Aslög dat op de Noordzee in problemen was geraakt bij windkracht 11 en met vlagen orkaankracht.
Nooit teruggevonden
Naast Herbert Grootenboer voeren Bas de Blok, als plaatsvervanger van de vaste schipper die in het ziekenhuis lag, en zijn zoon Han de Blok met nog vier bemanningsleden om 8 uur ’s avonds in de duisternis de onstuimige zee tegemoet. “Ze moeten zich veilig hebben gevoeld op hun vertrouwde reddingboot die hen al 20 jaar veilig had thuisgebracht, want ze droegen geen reddingvest”, vertelt KNRM-directeur Jacob Tas in zijn speech tegenover tientallen familieleden en andere aanwezigen. ”Pas 2 uur later zagen ze bij de uiterton van het Slijkgat het schip in nood. Maar nog voordat ze poolshoogte konden nemen, werd de reddingboot door een muur van water opzij gesmeten. De zelfrichtende reddingboot kwam snel weer overeind, maar van de vier mannen aan dek waren er twee weggespoeld. Ondanks urenlang zoeken, werden Bas en Herbert in de inktzwarte nacht niet gevonden. Nog steeds beseffen we hoe kwetsbaar onze redders zijn. Dat maakt dit herdenken zo belangrijk, opdat we weten welke risico’s er bestaan. En tegelijkertijd eren we met eerbied de mensen die eerst aan de ander hebben gedacht en daarna aan zichzelf.”
Betrokken bij de KNRM
Omdat er geen radioverkeer mogelijk was, hoorden de achterblijvers in Stellendam pas de volgende ochtend het vreselijke nieuws. Herbert Grootenboer is nooit meer teruggevonden. Bas de Blok spoelde maanden later aan op het Duitse eiland Sylt en is herbegraven in Stellendam. Stellendam was en is, een klein en hecht dorp. “Iedereen leeft hier met de zee”, zegt Eric Rodenhuis, beroepsschipper van KNRM Stellendam. “Velen werken in de visserij. Bijna iedereen heeft daardoor een band met de KNRM of kent de geschiedenis. Vanmorgen legden we samen met de familie een bloemstuk op het graf van Bas de Blok en de vrouw van Herbert Grootenboer, waarop hij is bijgeschreven. Je merkt dat de familie het mooi vindt dat we dit als KNRM doen.”
De kleinzoon van Herbert en zoon van Piet Grootenboer, ook Herbert genaamd, beaamt dit. Hij vaart samen met Cornelis de Blok, kleinzoon van Bas, op de historische reddingboot Koningin Juliana die bij reddingstation Stellendam ligt. Zij maken zich via een particuliere stichting hard voor het behoud van deze reddingboot. “We komen allemaal uit een familie die voor de KNRM gewerkt heeft of gevaren. Daar heb je dan iets mee. Het is mooi dat ik nu elke dag dat ik op het reddingstation ben de plaquette kan zien; die is voor mijn opa. Zijn gezin is uitgegroeid tot een grote familie met heel veel kinderen, kleinkinderen en aanhang. Ze zijn er allemaal vandaag. Opa is niet vergeten.”
Moedige inzet
Evert de Blok (56 en kleinzoon van Bas) en Jan de Blok (28 en achterkleinzoon van Bas) vinden het mooi dat in het jaar dat de KNRM haar 200-jarig bestaan viert hun opa en overgrootvader wordt herdacht. “Het was een traumatische ervaring, het hele dorp was bedroefd”, vertelt Evert. “Mijn eigen vader was 9 jaar toen zijn vader verdronk. Toch is hij visserman geworden.” Everts zoon Jan werd uiteindelijk ook garnalenvisser. Hij wilde niets liever dan de zee op. Jan: “Ik ben opgegroeid met de verhalen over de reddingboot. Vooral toen ik jonger was en ome Han de Blok – de zoon van Bas – nog leefde. Hij was mee tijdens de bewuste reddingsactie en heeft meegezocht naar zijn eigen vader. Wij hebben sinds een paar jaar de twee schepen van overgrootopa Bas weer in de vaart gebracht: de SL-2 en SL-49. Daar vaar ik nu mee. Het is mooi dat we dit hebben kunnen doen.”
Ada Grootenboer, burgemeester van de gemeente Goeree-Overflakkee en voorzitter van reddingstations Stellendam en Ouddorp, prees in haar speech de moedige inzet van de reddingbootbemanning tijdens de noordwesterstorm in 1949. “Bas de Blok, 45, vader van 5 kinderen. Herbert Grootenboer, 43, ook vader van vijf kinderen. We staan hier omdat we hen niet vergeten zijn. Omdat we niet vergeten zijn dat ze hun leven hebben gegeven om een ander te redden. Bas en ‘Heb’ waren helden. Ze gingen toen het nodig was. Toen andere mensen hun hulp nodig hadden, toen anderen het niet meer durfden.”
KNRM eert 74 verdronken redders
De KNRM heeft in 200 jaar 74 redders verloren die bij pogingen anderen te redden. 48 van hen waren roeiredders die op spierkracht de branding trotseerden en honderden schipbreukelingen hebben gered. De andere 26 verdronken redders voeren op een motorreddingboot, waar zij zich veilig voelden en vertrouwen in hadden.
Het reddingwerk met de moderne reddingboten is veiliger, maar niet minder gevaarlijk dan met roeireddingboten. Waar een roeireddingboot beperkt inzetbaar was bij storm, kan de moderne motorreddingboot onder alle weersomstandigheden uitvaren. Reddingboten kunnen nog steeds kapseizen en redders kunnen overboord slaan. Vijf jaar geleden verdronken drie Franse redders bij Les Sables d’Olonne na het kapseizen van hun reddingboot in zware storm. Dat doet beseffen hoe kwetsbaar redders zijn.
