Redder gered door onbevreesde helikopterredders

Na 25 jaar ontmoet KNRM’er Hans de redders van zijn leven

‘Ik dacht: reddingsvest af, dan is het maar snel over’

Als Hans Westenberg op de avond van 1 januari 1995 wordt opgeroepen voor een schip in nood, kan hij nog niet vermoeden in welke helse omstandigheden hij terecht zou komen. De redder van de KNRM moet uiteindelijk zelf worden gered. Zijn leven dankt hij aan een 22-jarige helikopterpilote van de Koninklijke Marine en haar crew. 25 jaar later ontmoeten zij elkaar weer.

Het is een gezellige drukte vandaag op vliegveld De Kooy in Den Helder waar de crew van de Lynx-heli 283 van ’95 - onder leiding van Denise Eikelenboom - verhalen uit het verleden opdiept.

Tussen hen in staan Hans Westenberg en zijn vrouw Greetje. Dat Greetje haar man deze frisse winterdag nog ziet lachen, heeft ze te danken aan diezelfde crew. Ze buigen zich met z’n allen over De Telegraaf van 2 januari 1995. Het was het belangrijkste nieuws van die dag: ‘Zeelieden in storm gered door heli’s’. Het was die eerste, ijskoude, dag van 1995 op z’n zachtst gezegd onstuimig weer. De hele dag vloog de marine met heli’s heen en weer om de bemanning van schepen in nood te redden. Ook de KNRM was er druk mee.

Hans Westenberg is die avond een van de bemanningsleden van de reddingboot die op weg is naar een Turks schip dat al uren flink in de problemen zit. ‘Het was noodweer’, vertelt Hans. ‘Sneeuw, hagel en harde storm. De golven waren soms wel tien meter hoog. Voor de kust van Schiermonnikoog werd ik door zo’n golf meegesleurd en sloeg ik overboord. Ik kwam meters onder water terecht. Toen ik bovenkwam zag ik nog net een klein stukje boot achter de golven verdwijnen. De bemanning kon mij niet meer zien, het was pikkedonker. Het water was 7 graden. Echt steenkoud, ook al heb je een reddingspak aan. In eerste instantie raakte ik in paniek en dacht ik erover om mijn reddingsvest af te doen. Dan is het maar snel gebeurd, dacht ik.” Maar Hans kalmeert iets en besluit te vechten voor zijn leven. ‘Het lampje, besefte ik. Het lampje moet aan. Wij hebben allemaal een flitslampje bij ons waardoor er een kans is dat je in het donker toch nog wordt opgemerkt. Een ding van een tientje misschien, maar het kan wel je leven redden.’ Hans besluit dus snel het lampje aan te zetten, maar dan volgt een enorme domper. Het blijft donker. Het lampje, de enige kans nog om wellicht gered te worden, doet ‘t niet. ‘Daar lag ik dan, drijvend op enorme golven met alleen de sterren die ik kon zien. Het reddingsvest drukte tegen m’n kin en moest ik steeds naar beneden trekken. Tegelijk probeerde ik met één hand dat lichtje te maken. Dat ging natuurlijk moeilijk, op die woeste golven.’ Maar wonder boven wonder slaagt Hans erin het lampje te laten flikkeren. Dan begint het lange wachten. Later zal blijken dat hij in totaal tweeënhalf uur in het ijskoude water en in het donker heeft rondgedobberd.

Barre zoektocht

Ondertussen is op de marinebasis bij het Search And Rescueteam van de jonge Denise Eikelenboom voor de zoveelste keer die dag de pieper afgegaan. ‘Er was een man overboord’, vertelt Denise. ‘Dat betekent slecht nieuws in dat weer, met die kou. Toen wisten we nog niet dat het een KNRM’er was met een reddingspak aan. Ik ging er dus vanuit dat we op zoek gingen naar een levenloos lichaam.’

De Lynx 283 heeft de grootste moeite om de storm en sneeuwbuien te trotseren. Denise, 22 jaar en de enige vrouwelijke helipilote op dat moment, is echter onvermoeibaar en zet door. Samen met marine-arts John Vriend, tweede piloot Sjoerd Boleij, boordwerktuigbouwkundige Richard Bakker en heliredder Gert Huttema trotseert zij het natuurgeweld. ‘Ik weet niet of ik het nu weer zou durven’, zegt Denise eerlijk. ‘Maar toen was er geen twijfel. We moesten er gewoon heen.’ Wie van de crew het als eerste ziet, weet Denise niet meer, maar ineens ontwaren ze in het donker beneden, tussen de lichtjes van boeien, een afwijkend lampje. Ze vliegen erover heen en zien dan een man zwaaien. ‘We zagen hem leven’, zegt Denise. ‘Dan schiet je vol adrenaline en is er nog maar één ding waar je aan denkt: hij moet eruit!’

Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Denise moet eerst in de harde storm de positie zien te markeren. Daarvoor moet de heli nog een eindje doorvliegen. Zo’n twee mijl, schat Denise. Hans ziet zijn reddingstoestel daardoor uit zijn blikveld verdwijnen. ‘Dat was het’, dacht ik. ‘Ze hebben me niet gezien’. Dat was natuurlijk vreselijk. Maar gelukkig keerden ze terug en bleven ze dit keer wel in de buurt cirkelen. Daardoor wist ik dat ze me wél hadden gezien.’

Door merg en been

Denise moet dan beslissen of het verantwoord is om heliredder Gert, ook nog een twintiger, in dit noodweer aan een kabel naar beneden te laten afdalen. ‘Normaal twijfel ik daar niet aan, maar nu vroeg ik het aan Gert.’ Gert gaat. ‘Op die leeftijd denk je niet zoveel na en ga je gewoon’, zegt hij nu. ‘Ik ging altijd.’ De heliredder daalt af, maar zwaait door de wind heen en weer en belandt uiteindelijk een paar keer onder water. Als hij Hans na een tijdje toch vastheeft, kan er worden begonnen met het omhoog takelen van het duo. Dat gaat niet goed. ‘De kabel kwam om de arm van Hans heen gedraaid te zitten’, zegt Gert. ‘Daardoor kwam hij boven mij te hangen en zijn we in feite met z’n tweeën aan de arm van Hans hangend naar boven getakeld.’

Daar komt nota bene de arm van Hans vast te zitten in de lier. Met een luide knap begeven de botten van de arm het. In de helikopter horen ze een ijzingwekkende schreeuw van pijn. Maar Hans is gered! ‘Dat geluid ging door merg en been’, zegt Denise. ‘Maar aan de andere kant was het ook zo fijn. Hij leefde!’

‘Hans’ temperatuur was gedaald tot 32 graden’, weet arts John nog als de dag van gisteren. ‘Normaal gesproken ben je er dan echt slecht aan toe. Maar ik heb nog nooit iemand zo vrolijk horen kletsen als Hans’, lacht hij. ‘Die was zo blij dat ie bij ons binnen lag.’ In het ziekenhuis van Leeuwarden knapt Hans, die niets meer weet van zijn tocht in de heli, al snel aanzienlijk op en kan hij zijn Greetje in de armen sluiten.

‘Ik ben jullie zo dankbaar’, kan hij daardoor een kwart eeuw later tegen Denise zeggen. Na 25 jaar zijn de emoties nog altijd voel- en zichtbaar. ‘Achteraf ben ik blij dat jullie zo jong waren. Daardoor durf je toch wat meer. Jij bent nu pas net zo oud als ik toen was. Het was een ware heldendaad.’ Denise heeft dat nooit zo gezien. ‘We deden wat we moesten doen. Toevallig was het ons team dat dienst had. Anders had een ander team het gedaan. Ja ok, we waren erg jong. Dat vind ik ook een compliment aan de marine. Dat die ons dit toevertrouwde. En ik ben nog altijd blij dat mijn crew mij als jonge pilote vertrouwde. Het was echt teamwork, we waren heel goed op elkaar ingespeeld.’

Hoe verder

Hans bleef in eerste instantie gewoon varen voor de KNRM. ‘Drie jaar. Drie jaar ben ik doorgegaan en had ik nergens last van. En ineens gebeurde het. Ik hoorde de pieper gaan, maar mijn vrouw zei dat die helemaal niet was afgegaan. Ik sliep slecht, had nare dromen en werd midden in de nacht zomaar wakker. Ik ben ermee gestopt, met dat varen. Op advies van een psycholoog. Het was genoeg geweest.’ Denise heeft Public Air Services opgericht, een bedrijf dat is gespecialiseerd in luchtdienstverlening. Ze vindt het geweldig om iedereen deze dag weer te zien. ‘Ik merk dat dit verhaal bij de KNRM nog steeds leeft en bij mij ook. Ja, we hebben een leven gered. Maar daar was ik voor opgeleid en ik zat die dag vol adrenaline. We gingen gewoon door, beseften het niet zo. Maar nu, nu ik Hans en Greetje zie. Hoe blij zij zijn en hoe dankbaar nog altijd. Ja, dat raakt me.”

Bekijk de video van de ontmoeting en de uitgebreide verhalen vanaf 21 januari.

Nog meer te weten komen over deze bijzondere redding? Lees alles op de speciale pagina over Hans

Tekst Tjerk de Vries, beeld Matty van Wijnbergen