Onnodige zoekacties naar surfers

Hoe BeTraceable stickers bijdragen aan het voorkomen van onnodige zoekacties.

De statistieken liegen er niet om: van alle KNRM-zoekacties zijn surfers bij 10% betrokken. Dat betekent dat surfers daarmee in de top 4 van hulpbehoevenden staan. Afgelopen jaar is de KNRM 225 keer in actie gekomen om deze groep, bestaande uit windsurfers, kiters, golfsurfers en wingers, te helpen. Meer dan 50% van die zoekacties blijkt onnodig: de surfer staat alweer veilig aan wal!

Deze onnodige, vaak dure en soms ook gevaarlijke zoekacties hadden voorkomen kunnen worden. Dan is het toch een no-brainer om 'ja' te zeggen wanneer je gevraagd wordt of je hieraan bij wilt dragen? Natuurlijk wil je dat! Maar om bij te dragen is het belangrijk om de urgentie en de noodzaak te begrijpen. Het is goed om meer te weten te komen over deze (onnodige) zoekacties.
Wat gebeurt er na een melding? Bij wie komt de melding eigenlijk binnen? Wat kost zo’n actie? En wat zijn de risico’s en uitdagingen? Naast kennis en bewustwording, zijn handvatten en tips essentieel om onnodige zoekacties te verminderen. We verklappen alvast: de BeTraceable stickers dragen hier echt aan bij en kunnen het verschil maken tussen een dure en risicovolle zoekactie starten en geen onnodige zoekactie beginnen.

Veelvoorkomende situaties: Surfer Safe (Zoekactie Zonde)

Wanneer spullen aanspoelen of onbemand ronddrijven op zee, wordt er alarm geslagen: waar is de bijbehorende surfer?! Wind, stroming, de golven: deze factoren zijn van onmiskenbare invloed op wat er gebeurt met de gear nadat een surfer er (noodgedwongen) afstand van heeft gedaan. Niet zelden belandt een board of kite op een heel andere locatie.

De vrijwillige redders van de KNRM staan 24/7 paraat. Er is een boot - of misschien wel meerdere boten - uitgevaren om een vermiste surfer te zoeken... De desbetreffende surfer is inmiddels veilig aangekomen op het vasteland. Misschien heeft zijn buddy ervoor gezorgd dat er weer voet aan wal gezet kon worden (lees meer... over het belang van samen kitesurfen). 

Dit soort situaties zijn voor Eric Rodenhuis,schipper van KNRM Stellendam, inmiddels niet meer op een hand te tellen. “Het gebeurt vaak en dat is jammer. En dan te bedenken dat KNRM Stellendam nog niet eens de meeste meldingen heeft. De collega’s van KNRM Ouddorp rukken 30% vaker uit voor meldingen van een surfer in nood. Maar laat ik voorop stellen: als we gepiept worden en iemand mogelijk hulp nodig heeft, dan gaan we ons ding doen. Ongeacht de reden en de situatie. We komen in actie!”

De cijfers spreken misschien nog meer dan de woorden, KNRM-schipper Eric; van alle (16) oproepen voor een surfer in nood vorig jaar bij Stellendam, werd bijna 65% van de acties geannuleerd terwijl de boot al onderweg was. "Wanneer de boot nog niet buiten de pier is, wordt er geen rapport geschreven," aldus Eric. Het percentage annuleringen ligt dus nog veel hoger. Van de (zes) keren dat de zoekactie doorging zonder terugroeping, werd slechts in de helft van de gevallen (drie keer) een surfer in nood geholpen. In 50% van de acties voor KNRM Stellendam, stond de surfer dus veilig op het strand (bron: KNRM Stellendam). Surfer safe, maar zoekactie zonde…

De cijfers verschillen per reddingstation. Eric vult aan: “Wij varen zo’n 10% van de keren uit voor een surfer in nood, maar in Ouddorp ligt dit percentage veel hoger. De meldingen gaan daar in 60% van de gevallen over ‘surfers in nood’.” Natuurlijk hangt de aard van de melding van het gebied af: is het een drukke vaargeul? Een route voor zeilboten? Rollen er mooie golven of is het een populaire spot voor wind- wing- en kitesurfers?

KRNM-zoekacties: van meldkamer tot redding

Als een surfer in nood is, kan er een melding bij de Kustwacht binnenkomen. Dit gebeurt doordat het noodnummer van de Kustwacht gebeld is (tip: sla het nummer op in je telefoon 0900-0111). Maar er kan ook 112 gebeld worden. De meldkamer van 112 beoordeelt de situatie en schakelt bij een maritieme noodsituatie de oproep door naar het Kustwachtcentrum.

De Kustwacht verzamelt informatie zoals locatie en situatie, waarna zij snel passende reddingsmiddelen inzetten. Dat zijn altijd KNRM-reddingboten. Maar niet zelden wordt er ook vanuit de lucht gezocht. Meestal met helikopters maar soms zelfs met het kustwachtvliegtuig. De Kustwacht coördineert de reddingsoperatie en werkt samen met organisaties zoals politie, de brandweer en de KNRM. Laatstgenoemde wordt gepiept met een melding, wanneer er hulp op het water nodig is.

Om de meest dringende hulpvragen als eerste aan te pakken en de beschikbare middelen efficiënt in te zetten, werkt de Kustwacht met een triage. Jeroen Dijkstra, Duty Officer van de Kustwacht, licht toe: "Triage bij de Kustwacht houdt in dat we bij maritieme noodsituaties snel de ernst van de situatie beoordelen en prioriteren, waarbij we nauw samenwerken en communiceren met andere reddingsdiensten en ook met de melders. We coördineren de inzet van hulpbronnen zoals reddingboten en helikopters. Dit triageproces stelt ons in staat om efficiënt te reageren en de beschikbare middelen optimaal in te zetten om levens te redden!”

Situaties zijn niet zelden uitdagend voor de redders, want volgens Jeroen worden de meeste meldingen gedaan wanneer de avond valt. “Een partner die ging surfen en niet op tijd thuis was voor het avondeten, een eenzame auto op een parkeerplaats met alleen een tas met kleding erin, een ronddobberende kite met de lijnen, bar en safetyleash er nog aan… het zijn voorbeelden van situaties waarbij de alarmbellen gaan rinkelen en we snel in actie moeten komen, zeker als het al bijna donker wordt!”. Dat begint bij het verzamelen van zoveel mogelijk informatie: wie heeft de melding gedaan? De partner? Een surfbuddy of een willekeurige voorbijganger op het strand? Waren er meer surfers? Wat zeggen de beelden op de beachwebcams? Op basis van de beschikbare informatie wordt de beslissing genomen over de inzet, zoals de omvang en de middelen, voor de zoekactie. Wanneer er geen andere surfers waren, wordt eigenlijk altijd direct de KNRM gealarmeerd. In de zomermaanden wordt ook de Reddingsbrigade ingeschakeld.

"We halen opgelucht adem wanneer de partner die de melding deed ons belt om te vertellen dat de ‘vermiste surfer’ net de oprit op komt rijden. Of wanneer de eigenaar van de gevonden kite laat weten dat hij nog even wat aan het drinken was in de strandtent. Maar dat betekent niet, dat we ons niet achter de oren krabben als we het Kustwachtvliegtuig voor deze actie uit zijn controlevlucht hebben moeten halen."

Ook de inzet van de KNRM bij een zoekactie laat zien dat er heel wat aan de hand gehaald wordt en dat dit beter voorkomen kan worden.

KNRM-schipper Eric illustreert wat er gebeurt wanneer er een melding binnenkomt: “De beschikbare vrijwilligers worden gepiept en komen zo snel mogelijk naar het reddingstation. Intussen gaan we alvast aan de slag met de actie, want eerst moet de situatie duidelijk worden. We brengen in kaart wat en waar het gebeurd is en vullen de informatie van de Kustwacht waar mogelijk aan”. Vervolgens wordt het zoekgebied en de route bepaald, want die hangt ook af van het weer en van de situatie zoals het getijde. “We zijn bij Stellendam bijvoorbeeld afhankelijk van zandbanken die in de buurt liggen", vult Eric aan.

In 2023 voer de KNRM in totaal 225 keer uit voor afgedreven of vermiste surfers (bron: KNRM) waarvan meer dan 112 keer onnodig. Dat is misschien deels toe te schrijven aan de toename van meldingen. Deze toename komt volgens Eric Rodenhuis mogelijk doordat bijna iedereen tegenwoordig een mobiele telefoon heeft. "Als iemand iets ziet of denkt te zien, zoals soms geen surfer maar een zeehond, bellen ze meteen. Dat is goed, want we varen liever vier keer voor niets uit dan één keer te weinig."

Vaker uitzondering dan regel  

Grote uitdagingen bij meldingen en daaropvolgende zoekacties voor surfers zijn de informatieverschaffing en de vaak slechte weersomstandigheden. “Alle surfers zien er hetzelfde uit: een zwart pak, in de koudere perioden een zwarte cap. Daarnaast weet een melder lang niet altijd wat hij ziet, een kite en een wing zijn op grote afstand moeilijk te onderscheiden en zelfs de kleur is niet altijd goed vast te stellen vanaf het strand. Gelukkig gaat het merendeel van de surfers het water op met een buddy. Die persoon kan een nauwkeurige omschrijving geven van persoon en de spullen. Dit helpt enorm bij een zoekactie.”

Toch is de informatie die de KNRM bij een melding krijgt vaak summier: surfer, zwart pak, wit board of blauw scherm… "Het is als zoeken naar een speld in een hooiberg. Tel daar harde wind, golven, de laagstaande zon of regen bij op en je kunt je voorstellen hoe lastig het kan zijn om een surfer te vinden," vertelt Eric.

Een melding van een surfer in problemen wordt altijd serieus genomen, want als een surfer echt in nood is, kan de situatie snel ernstig worden. Soms is het een kwestie van minuten voordat de situatie levensbedreigend is. Een voorbeeld hiervan is de redding van een kitesurfer die volledig verstrikt was geraakt in zijn lijnen. Op het moment dat we hem vonden, ging hij kopje onder. We waren op het nippertje op tijd. Zonder die melding had het anders kunnen aflopen.

"Gelukkig," benadrukt Eric, "zijn zulke reddingen eerder uitzondering dan regel." Hij doelt op het feit dat veel zoekacties uiteindelijk onnodig blijken te zijn. Bijvoorbeeld wanneer uitrusting op zee achterblijft zonder dat de eigenaar melding maakt, of wanneer een noodoproep niet wordt ingetrokken nadat de surfer veilig aan wal is gekomen. Ook kunnen vergissingen, zoals een wandelaar die een zeehond voor een drenkeling aanziet, een zoekactie in gang zetten.

De KNRM neemt elke melding serieus, want een oproep ‘surfer in problemen’ kan het verschil maken tussen leven en dood. Daarom is het extra vervelend wanneer reddingsoperaties onnodig blijken te zijn – en daar willen we graag iets aan doen.

De kosten van zoekacties / Daar hangt een prijskaartje aan…

John Geel, Hoofd Techniek en Operaties bij de KNRM, legt uit: "Elke zoekactie kost de KNRM honderden tot duizenden euro's. Deze kosten omvatten brandstof, onderhoud van de boten en de kosten voor de uitrusting en opleiding van onze vrijwilligers. Het verminderen van onnodige zoekacties scheelt dus flink in onze kosten. Die euro’s kunnen ingezet worden voor daadwerkelijke noodsituaties!"

Een klein rekensommetje op basis van een vuistregel die de KNRM hanteert om de kosten van een inzet te duiden: er wordt gerekend met €0,50 per PK per uur en €25,- per bemanningslid per uur. Dus bijvoorbeeld: 2x1000 PK en zes bemanningsleden is €1.150,- per uur. De KNRM is een goed doel en stuurt geen rekening. Het werk wordt volledig gefinancieerd door donateurs, stichtingen, bedrijven en nalatenschappen, zonder een cent overheidssteun."Het gebruik van deze stickers is een simpele maar effectieve manier om ons werk efficiënter te maken en onnodige zoekacties te voorkomen."

Je kunt je voorstellen dat wanneer er een helikopter ingezet wordt, de kosten nog verder oplopen. Inzet van middelen om vanuit de lucht mee te zoeken, lopen al snel in de duizenden euro’s per uur. Een zoekactie duurt gemiddeld tussen de één en vier uur.

De kosten verbonden aan de zoekacties zijn dus aanzienlijk. Het prijskaartje dat aan surfspullen hangt, is (voor een particulier) overigens ook niet mis. Je zou misschien verwachten dat wanneer iemand zijn surfspullen verliest of achter moet laten, deze persoon hier melding van doet. Een wing kost nieuw tussen de €750,- en de €1.000,- en de aanschafprijs voor een wingfoilboard plus toebehoren kost al snel meer dan €2.000,-. Toch denkt Kustwacht Duty Officer Jeroen Dijkstra dat er vrij makkelijk afstand gedaan wordt van spullen. Kiezen voor je eigen veiligheid en je spullen achterlaten is goed. Maar het feit dat er zo makkelijk omgesprongen wordt met spullen terwijl dat niet hoeft, lijkt hij niet te snappen. “Een belletje of mailtje naar de Kustwacht met informatie over het board dat je verloren bent of een BeTraceable sticker op je plank plakken zodat er contact gezocht kan worden met de eigenaar wanneer het spul gevonden wordt. Het is volgens mij niet zo moeilijk en het bespaart iedereen nog geld ook!”.

Maatregelen tegen onnodige zoekacties

Dit kun jij doen:

• Label je uitrusting: Voorzie je surfspullen van je contactgegevens met BeTraceable stickers. Dit verhoogt de kans dat je snel herenigd wordt met je materiaal en voorkomt onnodige zoekacties. Het zorgt ervoor dat de KNRM en de Kustwacht je kunnen bereiken.
• Doe een melding: Als je uitrusting nog ronddrijft terwijl jij veilig aan wal bent, bel dan de Kustwacht (0900-0111 of 0031 88 958 4040). Geef een gedetailleerde omschrijving van je uitrusting.

• Informeer anderen: Natuurlijk informeer je altijd iemand over je surfplannen en je verwachte terugkeertijd en locatie. Ook moet het varen met een buddy een vanzelfsprekendheid zijn. Als een surfer vooraf iemand informeert over zijn geplande surfsessie, kan deze persoon snel alarm slaan als de surfer niet terugkeert. Dit maakt vroege actie en efficiëntere zoek- en reddingsacties mogelijk en voorkomt onnodige zoekacties doordat er gerichte informatie aan de reddingsdiensten wordt verstrekt. Surfen met een buddy betekent dat er altijd iemand in de directe omgeving is die kan helpen bij een noodsituatie, wat kan voorkomen dat een situatie escaleert tot een zoekactie.