Scheepsarts aan wal
De Radio Medische Dienst van de KNRM helpt zieke zeelieden op alle wereldzeeën. De RMD wordt bemand door vijf artsen. Lucas Viruly, huisarts in Amsterdam, is één van hen.
Zijn opa was een van de eerste vliegers van de KLM en zijn vader beheerde de buitenlandse kantoren van onze vaderlandse luchtvaartmaatschappij. Lucas Viruly vloog als kind niet alleen de wereld over, maar woonde ook elke vier jaar in een ander - warm - land. Geen wonder dat hij het liefst tropenarts wilde worden. Dat ging niet door, maar toen hij zeventien jaar geleden werd gevraagd voor de Radio Medische Dienst hoefde hij daar welgeteld een halve dag over na te denken. In het dagelijks leven is hij huisarts in Amsterdam, in een praktijk die tegelijk als havenartsenpraktijk dienst doet voor zeelieden. Eens in de vijf weken draait hij naast zijn gewone werk van maandagmorgen 8.00 uur tot de maandagmorgen erop een dienst voor de RMD. Dat betekent dat hij 24 uur per dag telefonisch bereikbaar is voor zeelieden, die waar ook ter wereld een gezondheidsprobleem hebben. Gemiddeld wordt hij op zo’n dag drie keer gebeld.
Waarschijnlijkheden
Het op afstand medisch advies geven, boeit hem. ‘Het maakt dit werk heel anders dan wat ik normaal in de praktijk meemaak en vraagt een andere manier van benaderen. Je moet veel meer denken in waarschijnlijkheden. Soms zie ik op een gemailde foto meteen dat een pukkel geen pukkel is maar gordelroos, maar soms is er sprake van bijvoorbeeld pijnklachten in de buik. Dat kan van alles zijn. Het is een beetje tasten in het duister, als het zoeken in een donker huis naar de lucifers. Gelukkig ken ik ‘het huis’ goed en weet ik waar ik moet zoeken. Het spannende zit dus niet in het medische, maar meer in dat je nooit weet wat je in zo’n week gaat meemaken. Je weet dat áls je gebeld wordt er echt iets aan de hand is. Zeelieden zijn in principe gezonde kerels, anders mogen ze niet eens uitvaren. Voor een simpel verkoudheidje bellen ze de RMD niet.
‘Grondzenuwen’
Het contact tussen de patiënt en de RMD gaat per mail of per telefoon en verloopt via de Nederlandse Kustwacht. De gezondheidsproblemen aan boord zijn divers, zo blijkt uit de foto’s die Viruly op z’n iPad binnenkrijgt. Het varieert van snij- en brandwonden en soa’s tot ademhalings- en pijnklachten. Viruly kan natuurlijk niet op afstand een wond hechten. Dat is aan boord de verantwoordelijkheid van de eerste stuurman, die medisch zeer goed is onderlegd. De stuurman mailt een foto van de wond naar de RMD. De arts zet met behulp van Photoshop aanwijzingen voor het hechten in de foto en stuurt deze retour. Lucas Viruly kent na twaalf jaar het klappen van de zweep. Toch zijn er tijdens een dienst nog altijd grondzenuwen. ‘Dat zit ‘m vooral in het bereikbaar zijn. Ik check meerdere keren per dag of mijn telefoon is opgeladen, want ik kan ook in de auto of in de supermarkt gebeld worden. Ik ga ook nooit zonder oplader de deur uit en ik drink geen alcohol. Maar ach, dat stelt niets voor vergeleken met wat redders doorstaan die een patiënt op volle zee van boord moeten halen!’
Praten in je moerstaal
Soms zijn er gevallen die je niet loslaten, zoals één uit zijn beginjaren. ‘Ik werd op kerstavond gebeld door een zeeman met benauwdheidsklachten die in de buurt van Japan voer. Daar heb ik me naar over gevoeld. Benauwdheid is een moeilijke klacht omdat het veel verschillende oorzaken kan hebben. Ik probeerde van alles uit, maar hij werd steeds benauwder. Uiteindelijk is hij door de Japanse reddingmaatschappij van boord gehaald en heeft hij het overleefd. Het is voor ons heel belangrijk te weten hoe zoiets afloopt. Niet alleen voor je gemoedsrust, maar ook omdat we daar veel van kunnen leren. Ik ben dan ook heel blij met het project van kinderarts Charles de Monchy uit Rotterdam, die een fonds heeft opgericht om wetenschappelijk werk te doen voor de RMD. Dat fonds stelt ons in staat actief na te gaan vragen hoe een situatie is afgelopen.’
Ook de RMD bestaat dankzij giften aan de KNRM. Lucas Viruly is daar trots op. De dienst voorziet in een behoefte. ‘Als je meer dan 150 mijl uit de kust bent, zit je als het ware op de maan. Het duurt drie dagen voor je aan de wal bent. Je zult dan maar een blindedarmontsteking krijgen! Ook voor zeelieden geldt dat ze in zo’n situatie graag in hun moerstaal met de dokter praten. Maar belangrijker nog: taal is het belangrijkste instrument voor ons als artsen om de ernst van de situatie te bepalen en advies te geven.’
