Een goede watersporter is voorbereid op slecht weer

Losgeslagen boten, gescheurde zeilen, paniek aan boord. Elke zomer komen watersporters in de problemen doordat ze overvallen worden door slecht weer. Iets wat in deze tijd niet meer zou moeten kunnen, aldus meteoroloog Henk Huizinga. "Slecht weer komt zelden onverwachts.” Zoals bij veel problemen op het water kan een goede voorbereiding veel ellende én de inzet van de KNRM voorkomen.

"Watersporters die zeggen overvallen te zijn door harde wind of onweersbuien hebben zich niet goed voorbereid", zegt Henk Huizinga. Hij is ruim 50 jaar meteoroloog, eerst bij het KNMI en daarna binnen zijn eigen bedrijf NimosMeteo.nl, waar hij cursussen geeft aan piloten en watersporters. Hij hoort vaak: ‘Maar de buienradar gaf geen buien aan’. “Dat laat zien dat mensen onvoldoende op de hoogte zijn van hoe het weer werkt. Een onweersbui kan binnen vijf minuten groeien, dat gaat heel erg snel. Al die apps kijken alleen naar het afgelopen uur, en doen op basis daarvan een voorspelling, zo’n bui is daarop niet te zien.”

Bloemkoolwolk

Het zijn ook vaak niet de buien waardoor watersporters in de problemen komen, maar door wat er rondom zo’n bui gebeurt. "Op een mooie zomerse dag met een strakblauwe lucht zie je soms een steeds groter wordende wolk ontstaan in de vorm van een bloemkool", legt Huizinga uit. "Zo’n wolk gaat regen en onweer loslaten. Maar wat veel watersporters niet weten, is dat de reikwijdte van die wolk heel groot is. Ze zien die wolk ver bij zich vandaan, dus denken dat ze er geen last van krijgen. Maar vanuit zo’n wolk kan tot tientallen kilometers verderop een sterke wind opsteken, uit een onverwachte richting, zonder dat er een druppel regen valt.”

Paniek

Die wind kan watersporters ook ’s nachts verrassen. Zoals in de nacht van 26 juli 2019. Overdag werden door het hele land hitterecords verbroken met temperaturen boven de 40 graden. Er lagen die nacht buien boven zee en België, maar waar veel watersporters niet op waren voorbereid, was de harde wind die voor de buien uitkwam.

Coen van der Linde, schipper bij reddingstation Ouddorp weet het nog goed. "Door het prachtige zomerweer lagen alle steigers bij de eilandjes op het Grevelingenmeer vol en zelfs daarbuiten lagen boten voor anker. Iedereen lag te slapen toen plotseling die enorme wind opstak. Het was één en al paniek op marifoonkanaal 16 (=noodkanaal).” Toen de reddingboten van Ouddorp aankwamen zagen ze wat de wind had aangericht. “Boten waren losgeslagen van hun ankers en tegen elkaar of de rotsblokken aan de wal gebotst. Mensen probeerden boten af te duwen, wat weer leidde tot verwondingen en sommige boten maakten water door de hoge golven.” Uiteindelijk hebben de KNRM’ers die nacht elf boten en 28 mensen in veiligheid moeten brengen. Ook op het Gooi- en IJmeer werden die nacht watersporters verrast door de wind en moesten vrijwilligers van de KNRM in actie komen.

Check bronnen

Maar hoe voorkom je als watersporter nou dat je in de problemen raakt door weersomslag? Volgen Huizinga begint het bij jezelf goed informeren. "Een goede watersporter is voorbereid op slecht weer. Check weerkaarten, daarop is te zien wat het weer gaat doen, kijk bijvoorbeeld op windy.com voor de windvoorspelling en hou de voorspellingen van het KNMI in de gaten. De waarschuwingen worden steeds locatiespecifieker, bijvoorbeeld per provincie. Sla ze niet in de wind.” Zelf maakt hij elke donderdag een weekendweerbericht waar watersporters precies kunnen zien wat de verwachtingen worden. "Slecht weer komt zelden onverwachts."

Kijk naar de lucht

Maar naast alle kaarten en voorspellingen is misschien wel het belangrijkste advies: kijk naar de lucht. "Kijk of je die bloemkoolwolken ziet ontstaan. Houd ook rekening met waar je vaart. De Zeeuwse wateren bijvoorbeeld worden omringd door eilanden, dat zijn warmtebronnen waarboven makkelijk buien ontstaan en op het relatief ondiepe IJsselmeer zorgt harde wind al snel voor flinke golven.” 

Zeker in periodes waarin het land flink opwarmt ontstaan die buien razendsnel.

"Wanneer de onderste luchtlagen warm en de bovenste luchtlagen koud zijn, noemen we dat instabiele lucht. Op zomerdagen wanneer het zwaarbewolkt en grijzig is, dan gebeurt er niet zoveel. Maar juist op die warme dagen wanneer zon volop schijnt en het land goed opwarmt, dan is het uitkijken.” Huizinga vergelijkt het met een koken van een pannetje water. "Je ziet steeds meer belletjes verschijnen in een pan, dat zijn de buien, maar je weet niet waar de belletjes oppoppen. Datzelfde geldt voor die onweersbuien op een warme dag.”

Als je weet dat er slecht weer aankomt, dan kun je je voorbereiden, aldus KNRM-schipper van der Linde.”Ga op zoek naar een beschutte plek. Leg je boot goed vast met extra lijnen en kettingen, zeker als je buiten de steigers voor anker gaat, en houd afstand tussen de boten."

Meer zware buien

In coronatijd is het aantal watersporters toegenomen. Iets wat Van der Linde ook zag gebeuren in zijn vaargebied rondom het Grevelingenmeer. “Ze gingen met van alles het water op. Als er bij een slechte boot ook nog eens slecht weer overheen komt, dan krijg je een opeenstapeling van problemen.” Huizinga ziet ook dat bij veel watersporters de kennis over het weer ontbreekt. “Er wordt vaak gedacht dat meteorologie moeilijk is. Maar de natuur is eigenlijk best logisch. Na een (online) cursus kun je veel beter weerkaarten lezen en inschatten wat er gaat gebeuren.”

Met het oog op de toekomst is dat wel handig. “De warmte breidt zich steeds meer uit naar Noord-Europa, waardoor we in Nederland steeds steeds vaker te maken zullen krijgen met heftige buien. Neem het weer serieus, het kan grillig zijn en hou bij wat er gebeurt. Met die kennis voorkom je dat de KNRM te hulp moet komen."